Nity zrywalne i nitonakrętki to popularne rodzaje elementów złącznych, które znajdują zastosowanie w wielu różnych branżach. Nity zrywalne służą do łączenia elementów ze sobą na stałe, a ich rozłączenie jest możliwe tylko poprzez mechaniczne usunięcie, na przykład przez rozwiercenie. Nitonakrętka natomiast jak sama nazwa sugeruje jest połączeniem nita i nakrętki. Ten element złączny pozwala na stworzenie trwałego gwintu w otworze, na przykład w profilu zamkniętym.

Te dwa jakże niepozorne elementy złączne są szczególnie popularne w przemyśle motoryzacyjnym, lotniczym, stoczniowym, budownictwie oraz w przemyśle maszynowym i elektronicznym. W motoryzacji są szeroko stosowane do łączenia elementów karoserii, a także w układach wydechowych i innych układach mechanicznych. W przemyśle lotniczym nity zrywalne i nitonakrętki są niezbędne do produkcji samolotów i helikopterów, gdzie muszą wytrzymać duże siły i ekstremalne warunki środowiskowe. W stoczniach natomiast są wykorzystywane do łączenia elementów konstrukcyjnych statków i innych jednostek pływających.

Nity zrywalne i nitonakrętki są wytwarzane z różnych materiałów, w zależności od zastosowania. Najczęściej używanymi materiałami są:

  • Stal jest tańsza od innych materiałów i ma mniejszą odporność na korozję. Stosuje się ją w miejscach, gdzie odporność na korozję nie jest wymagana, a liczy się duża wytrzymałość i niska cena.
  • Stal nierdzewna ma wysoką odporność na korozję, dzięki czemu jest idealna do zastosowań w trudnych warunkach środowiskowych, takich jak przemysł chemiczny czy spożywczy.
  • Nity i nitonakrętki z aluminium są lekkie i odporne na korozję, dzięki czemu są idealne do zastosowań w przemyśle lotniczym, a nawet kosmicznym.

Nity znajdują tak szerokie zastosowanie w głównej mierze dzięki swojej zróżnicowanej konstrukcji i dużej ilości typów. Wyróżniamy następujące typy nitów zrywalnych:


Ze względu na rodzaj kołnierza:

  • standard - klasyczny kołnierz opierający się o materiał nitowany,
  • stożek - zwany również kołnierzem wpuszczanym wymaga wykonania odpowiedniej fazy w otworze, umożliwia stworzenie gładkiej powierzchni na solidnym połączeniu,
  • powiększone - kształt kołnierza standardowego o większej średnicy. Wymagany w miejscach gdzie nit musi docisnąć większą powierzchnią, często gdy jedna z łączonych warstw jest wykonana ze słabego lub bardzo cienkiego materiału.

Biorąc pod uwagę budowę całej tulei nita, wyróżniamy:

  • rozwidlone - w tych nitach koniec gwoździa podczas zaciągania rozcina tuleję i wykrzywia ją na zewnątrz niczym skórę obieranego banana. Rozwiązanie to polecane jest przy łączeniu komponentów z tworzywa sztucznego,
  • ryflowane - główne stosowane przy łączeniu jakiegoś elementu z drewnem. Karbowana powierzchnia tulei rozszerza się i wbija w strukturę drewna podczas procesu nitowania. Ten typ nita można również zastosować w innych miękkich tworzywach,
  • triform - ta forma nita jest stosowana, jak poprzednie, w delikatnych konstrukcjach, w których standardowy nit nie może zostać użyty. Tutaj tuleja rozkłada się na trzy części, nie pęczniejąc w nitowanym materiale, a zaciskając się na jego końcu, tworząc dużą powierzchnię dociskową,
  • strukturalne (masterlock) - to nity do zadań specjalnych o ponad dwukrotnie wyższych wartościach katalogowych na rozrywanie czy ścinanie w porównaniu do nitów standardowych. Świetnie sprawdzają się w środowisku narażonym na wibracje i zmienny nacisk,
  • do zaklepywania - wymaga użycia zupełnie innej techniki do połączenia materiałów. Z jednej strony mamy łeb w formie kulistej lub stożkowej a z drugiej walec który w procesie zagniatania (np. prasą) przy użyciu odpowiedniej końcówki stworzy drugi łeb,
  • szczelne - to nity zrywalne które gwarantują szczelność połączenia w miejscu zerwanego gwoździa. Poza tą unikatową zdolnością działają jak standardowy nit,
  • multigrip - bardzo ciekawa propozycja w sytuacji, gdzie nie mamy dokładnej informacji o grubości łączonego materiału, a znamy jedynie przedział tej grubości. Dla przykładu klasyczny nit 4x10 ma zakres nitowania 4,5mm-6,5mm a multigrip 4x9,5 potrafi złączyć elementy o łącznej grubości od 1mm do 6mm.

Jak widać nity można stosować w zasadzie wszędzie, pod warunkiem, że połączenie ma być stałe i nie wymaga ponownego rozłączenia. Jeżeli natomiast zachodzi taka konieczność to podsuwamy inne rozwiązanie - nitonakrętki i śruby.

Nitonakrętki nie posiadają tak wielu typów, bo ich zadanie jest dość proste - stworzyć gwint w elemencie z nawierconym otworem. Oczywiście brzmi banalnie ale diabeł tkwi w szczegółach i również tutaj rozróżniamy kilka wersji nitonakrętek

Trzy typy kołnierza:

  • płaski - kołnierz opiera się o materiał tworząc solidne połączenie ale w tym przypadku trzeba mieć na względzie fakt, że nitonakrętka będzie nieco odstawać od materiału, więc stosujemy ją tylko wtedy, gdy przykręcany element nie musi zlicować się z elementem, w którym zamontowaliśmy naszą nitonakrętkę.
  • stożek - w przypadku tego kołnierza konieczne jest wykonanie specjalnej fazy, żeby kołnierz mógł zrównać się z materiałem. Umożliwia to dokręcenie kolejnego elementu bez żadnej szczeliny.
  • mini stożek - ostatni typ kołnierza jest nazywany potocznie uniwersalnym. Czysto teoretycznie, zgodnie z założeniem nitonakrętka z takim kołnierzem powinna zlicować się z materiałem bez konieczności fazowania otworu. Praktyka pokazuje jednak, że do bezszczelinowego połączenia elementów konieczne jest minimalne fazowanie otworu. Stosuje się ją również w przypadkach gdy idealne połączenie na ścisk nie jest konieczne.

Dwa kształty:

  • okrągła - zdecydowana większość nitonakrętek występuje w tej formie, ponieważ jest to najłatwiejsze rozwiązanie. Nawiercając odpowiedni otwór wkładamy nitonakrętkę, zaciskamy i gwint gotowy. Przy sześciokątnych sprawa wygląda nieco inaczej.
  • sześciokątna - tutaj potrzebne jest dodatkowe narzędzie, które wytnie nam potrzebny kształt. Jest to na pewno utrudnienie, ale większość produkcji jest przygotowana na takie rozwiązania bo dla lasera nie ma większego znaczenia czy wycina otwór okrągły czy sześciokątny. Niewątpliwym atutem tej nitonakrętki jest większa wytrzymałość na przekręcenie się w otworze, konkretnie w tym przypadku jest to praktycznie niemożliwe.

Dwie ważne cechy budowy:

  • przelotowa - otwarta, to standardowa i najczęściej występująca nitonakrętka. Umożliwia zastosowanie śruby o dowolnej długości i pozwala na dodatkowe wykorzystanie takiego rozwiązania.
  • szczelna - zamknięta, stanowi mniejszość, jest stosowana gdy element musi zachować szczelność danego produktu. W tym przypadku należy zwrócić szczególną uwagę przy doborze śrub uwzględniając długość nitonakrętki po zanitowaniu.

Popularność nitonakrętek zbudowana jest na szybkości tworzenia gwintu. Szybkości, z którą żadna inna technika nie może się równać. Są one również przydatne w miejscach gdzie gwint został uszkodzony. Na przykład w nagwintowanym elemencie konstrukcji gwint został zerwany, a cała instalacja wymaga zastosowania śruby o takim samym gwincie. W takim przypadku rozwiercamy otwór, nitujemy nitonakrętkę i problem jest rozwiązany.

Nowsze Nitowanie nitami zrywalnymi – od czego zacząć?
Powrót do listy wpisów
Starsze Narzędzia do nitowania